De Gelaagde Stad was een tijdelijke Augmented Reality kunstroute in de binnenstad van Utrecht, met kunstwerken die je pas ziet als je ze vindt… Bewoners en bezoekers van Utrecht konden via hun telefoon de stad op een nieuwe manier ontdekken door kunst. De kunstwerken bestonden niet in de ‘echte’ wereld en toch: wie ze wilde zien, moest de deur uit, de straat op. Alleen dan kwam het werk tot leven. De kunstroute was van 24 oktober 2022 tot 8 januari 2023 te zien.
Meer over deze kunstroute:
Kunstenaars Iris van Wees (NL), Boris Tellegen (NL), Erwin Wurm (AU), Audrey Large (FR) en Rogier van der Zwaag (NL) laten de virtuele en echte wereld versmelten. Zij maakten tijdelijke digitale kunstwerken speciaal voor vijf plekken in de Utrechtse binnenstad. Door je telefoon zag je het kunstwerk ontstaan. Sommige werken daagden je uit om er iets mee te doen, andere werken waren vooral een visuele ervaring waarin de echte wereld mengde met de virtuele wereld.
De kunstwerken lagen op loopafstand van elkaar in de binnenstad van Utrecht.
De vijf locaties waren: Weerdbrug/nijntje pleintje, de gang onder de Domtoren, de passage (links) in het Pandhof van de Dom, de stadhuisbrug voor het Stadhuis en de achterste passage in het Pandhof Sinte Marie.
Kunstwerken / Kunstenaars
Vijf kunstenaars hadden van de Gemeente Utrecht opdracht gekregen om voor een specifieke plek in de stad een virtueel kunstwerk te ontwerpen. Een kunstwerk zonder beperkingen of belemmeringen van de ‘echte’ wereld, maar dat wel een relatie aangaat met de echte wereld en het publiek.
REFLECTIVE SUIT door Iris van Wees
Locatie: Stadhuisbrug
Iris van Wees nam je mee in de wonderlijke wereld van digitale mode. Hier is alles mogelijk: stoffen die licht geven, prints die in beweging komen, gendervrije avatars, experimenteren met je identiteit. In deze virtuele outfit ontdekte je nieuwe materialen en constructies. De Reflective Suit bouwt voort op het idee van AR face-filters zoals we die kennen via Snapchat en Instagram. Als men kan wennen aan een filter die je uiterlijk verandert, dan is de stap naar een digitale outfit helemaal zo gek nog niet... Zij maakte de installatie in samenwerking met Orthodoxx, een digital fashion Agency.
Iris van Wees is een 3D virtueel modeontwerpster. Ze biedt een tegenwicht aan de huidige destructieve mode-industrie en fast fashion door 3D virtuele creaties samen te smelten met ons fysieke bestaan.
Hic et Nunc door Boris Tellegen
Locatie: onder de Domtoren
Twee tegels lagen onder de Domtoren te wachten tot de bezoeker ze activeert. Als die ernaar keek, ontstonden er blokkenvormen in primaire kleuren met de woorden “Hic" en “Nunc” erin verwerkt — Latijn voor hier en nu. Het leken twee totempalen, of poortwachters van de Dom. Op deze historische plek ontstond een dynamisch spel tussen de monumentale vorm van de blokken en de vluchtigheid van digitale media. Wat zegt deze ervaring over het hier en nu? Of over de geschiedenis van deze plek?
Boris Tellegen begon in de jaren ’80 als graffitikunstenaar DELTA. Zijn werk is steeds ruimtelijker geworden: driedimensionaal werk op het snijvlak van architectuur, schilderkunst en beeldhouwkunst.
Drawn by, drawn through door Audrey Large
Locatie: hoek Weerdbrug / nijntje pleintje
Een vreemde monoliet hing boven de ruïne van de Weerdpoorttoren, de voormalige toegangspoort tot de stad. Dit ambigue, donkere object stelt je vragen over zijn oorsprong en functie. Komt het uit het verleden of uit de toekomst? Is het gemaakt door mensenhanden of door een computer? Is het vloeibaar of massief? De sculptuur is nog niet af en wacht erop om door de bezoekers geactiveerd te worden. Je kon er tekst op schrijven of het inkleuren. Zo wordt het werk steeds “echter” en persoonlijker.
De Franse ontwerper Audrey Large speelt met de grenzen tussen het digitale en het fysieke; ze zet technieken uit de werelden van animatie en 3D-software in om nieuwe beelden te creëren. Dit werk heeft ze gebeeldhouwd en digitaal getekend met een potlood en een grafisch tablet.
One Minute Sculptures door Erwin Wurm
Locatie: Pandhof van de Dom
Zelf een kunstwerk worden in deze One Minute Sculptures! Erwin Wurm plaatste alledaagse voorwerpen in de ruimte – hier virtueel – en nodigde uit deze kunstwerken af te maken. Ongemakkelijk of niet.
Het werk van de Oostenrijkse kunstenaar Erwin Wurm gaat over de mens, onze alledaagse realiteit en de absurditeit die daarmee gepaard gaat. Als beeldhouwer werkt hij met zeer uiteenlopende media en materialen. Traditioneel zijn de vormen die ze aannemen nooit. Voor Wurm is het belangrijk dat zijn werk niet alleen maar grappig is, maar dat het je ook aan het denken zet over de fysieke en psychische toestand van de mens. Juist door de rare houdingen waartoe de One Minute Sculptures een lichaam dwingen.
Arcade Waves door Rogier van der Zwaag
Locatie: Kloostergang Pandhof Sinte Marie (Mariaplaats)
De architectuur van het kloosterhof (de arcade) en het digitale werk speelden beiden met patronen en herhaling. In de gang verschenen en verdwenen grijze, doorzichtige muren die elkaars bewegingen spiegelen. Samen vormden ze een visuele harmonie, waar je doorheen kon bewegen. De vloeiend bewegende geometrische vormen en restvormen spelen met elkaar, en met ons idee van realiteit.
Rogier van der Zwaag is een kunstenaar gedreven door abstractie, patronen, beweging en muziek. Hij maakt meeslepende installaties, korte films en animaties die spelen met vorm, geluid, schaduw en de waarneming van de kijker. Arcade Waves is zijn eerste werk in AR.
Colofon
De Gelaagde Stad was een samenwerking tussen de gemeente Utrecht (Culturele Zaken), Studio Rogier Martens en Zesbaans. Voor meer informatie zie utrecht.nl/degelaagdestad
Idee en organisatie: Rogier Martens ism Gemeente Utrecht, Culturele Zaken
Ontwerp en realisatie AR: Juul Spee en Harm van de Ven van Zesbaans
Ontwikkeling app: Joost Lubach
Grafische identiteit: Studio Jeremy Jansen
Campagne: O2 Communicatie