In de stad Utrecht staan ruim 400 kunstwerken in de openbare ruimte: op pleinen, in parken, en in of aan publieke gebouwen. De gemeente Utrecht is al zeventig jaar lang een actief opdrachtgever op dit gebied. Kunst in de openbare ruimte en in publieke gebouwen draagt bij aan een kwalitatieve en bijzondere leefomgeving voor alle inwoners en bezoekers van de stad. In alle wijken van Utrecht zijn bijzondere en aansprekende kunstwerken te vinden, die elk een eigen verhaal hebben.
Beeldend kunstenaars krijgen in Utrecht de ruimte hun talent te uiten en te experimenteren. De gemeente Utrecht vindt kwaliteit, innovatie, experiment en lef belangrijk. Utrecht heeft landelijk een voorbeeldfunctie op het gebied van kunst in de openbare ruimte door zijn actieve kunstopdrachtenbeleid met een visie voor de hele stad en alle inwoners. Met kunst worden impulsen gegeven die bijdragen aan gezond stedelijk leven voor iedereen.
De collectie is een goede afspiegeling van naoorlogse beeldende kunst, speelt in op actuele ontwikkelingen in beeldende kunst en jaagt het debat aan over de werking van de openbare ruimte en publiek dat zich door deze publieke ruimte beweegt. Inhoudelijk laat de gemeente zich adviseren door de externe Adviescommissie voor beeldende kunst en vormgeving (ABKV).
Ontstaan van de collectie
De collectie is opgebouwd door het opvallende en vooruitstrevende beleid van de gemeente op het gebied van kunst in de openbare ruimte. Daardoor heeft Utrecht veel spraakmakende kunstwerken en projecten gepresenteerd die zowel lokaal, nationaal en internationaal de aandacht hebben getrokken.
Die traditie dateert al uit 1948 toen burgemeester de Ranitz het Fonds Stadsverfraaiing oprichtte. Veel van de honderden kunstwerken die tussen 1948 en heden zijn geplaatst (aangekocht of ontstaan als kunstopdracht), zijn gemaakt door voornamelijk nationaal en soms internationaal vermaarde kunstenaars. De gemeente heeft jarenlang veel kunstwerken aangekocht die op dat moment actueel waren. Daarom geeft de Utrechtse beeldencollectie een representatief overzicht van de ontwikkeling van de naoorlogse beeldhouwkunst in Nederland.
Ook voert Utrecht als één van de weinige gemeenten sinds 1954 consequent de Percentageregeling uit, die inhoudt dat kunst wordt toegepast bij de nieuwbouw of verbouwing van een gemeentelijk gebouw. Het doel hiervan is om vanuit de kunst een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de gebouwde omgeving, en om gebruikers van de gebouwen in contact brengen met hedendaagse kunst. Het zijn participatieve kunstopdrachten waarbij de architect en de mensen die uiteindelijk in het betreffende gebouw gaan wonen, werken of recreëren, samen met de gemeente nadenken over de invulling van het kunstwerk.
Tot slot heeft de gemeente al vele decennia de traditie om aan grootschalige stadsuitbreidingen en (her)bouwprojecten een langdurig kunstprogramma te koppelen, zoals Beyond in Leidsche Rijn en Kunst in het Stationsgebied met de manifestaties Call of the Mall en Public Works. Meerjarige programma’s waarin met kunstenaars en partners de identiteit en de beleving van transitiegebieden wordt onderzocht en vormgegeven.
Het beleid rond kunst in de openbare ruimte in Utrecht heeft altijd meebewogen met maatschappelijke ontwikkelingen. Meer weten over het beleid?
Lees hier de Uitvoeringsnota Kunst in de Openbare Ruimte 2021-2030
Publicatie Beelden in de stad Utrecht
In de publicatie ‘Beelden in de stad Utrecht’ uit 2014, uitgegeven ter ere van 60 jaar Percentageregeling, staat een compleet overzicht van alle kunstwerken van de gemeente Utrecht die zich in de openbare ruimte bevinden. Het boek is een naslagwerk, maar er staan ook achtergrondartikelen en essay in over het kunstbeleid. ‘Beelden in de stad Utrecht’ is onder meer te koop bij Broese boekverkopers, Bijleveld en Centraal Museum.
ISBN: 9789090118901.
